Sarayköy'ü Tanıyalım!....
SARAYKÖY'Ü TANIYALIM
Tarihçe : Sarayköy ilçesinin kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemesine rağmen, XlV.yüzyılın sonlarına doğru Türkmen aşiret Reisi Sarıbey tarafından kurulduğu tahmin edilmektedir. Sarıbey'in kendi adı ile kurduğu köyün adı, daha sonraları çeşitli değişikliklere uğrayarak günümüzde Sarayköy'e dönüşmüştür. 1763 yılına kadar köy olan Sarayköy, bu tarihte Aydın iline bağlı bucak olmuştur. 1867 yılında Denizli livasının kazaya çevrilmesi üzerine, Denizli'ye bağlı bir nahiye olarak statüsünü korumuş, 26 Şubat 1882 yılında Denizli'nin sancak olması üzerine bu tarihten itibaren Denizli Sancağı'na bağlı bir kaza olmuştur.
15.05.1919'da Yunanlılar'ın İzmir'i işgal ederek Aydın, Nazilli ve Sarayköy'e doğru ilerlemeleri karşısında Sarayköy Heyet-i Milliyesi zaman kaybetmeden harekete geçti. Müftü Ahmet Şükrü Efendi, Sarayköy ve civarında eli silah tutabilen herkesi topladı. Bu girişim sayesinde toplanan gönüllü kuvvet Menderes köprüsünü ve havalisini koruyarak, düşmanın ilerlemesini ve Denizli'ye girmesini engellemiştir. Bu günün anısı ve Sarayköylü vatanseverlerin gösterdiği kahramanlık nedeniyle bir efe heykeli yaptırılmış, bu heykel Sarayköy'ün sembolü olmuştur. Her yıl 24 Mayıs gününde bu anlamlı ve coşkulu olay tüm ilçede “Sarayköy'ün Milli Mücadeleye Katılım Günü” olarak şenliklerle kutlanmaktadır.
Coğrafi Yapı ve Nüfus :Denizli merkeze 20 km. mesafedeki Sarayköy'ün kuzeyinde Buldan, doğusunda Denizli, güneyinde Babadağ, batısında Buharkent, Kuyucak ilçeleri ile çevrilidir. Aydın dağları ile Menteşe dağları arasında akan Büyük Menderes akarsuyu nedeniyle, aynı adı alan ovada yerleşilmiş, ancak bazı köyler çevredeki dağ eteklerinde sıralanmışlardır. Yüzölçümü 470 km 2 'dir. İlçenin kuzeyinden Büyük Menderes akarsuyu geçmektedir. Ayrıca yazın suyunu kaybeden küçük çaylarda bulunmaktadır. Akdeniz ikliminin özelliklerinin görüldüğü ilçede, yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise çok soğuk olmamakla beraber yağışlı geçmektedir. Sarayköy'ün Sazak dağı ise genelde çıplak, ancak dağın ve çevresinin ağaçlandırılması için Denizli Orman Bölge Müdürlüğü'nce yoğun çalışmalar sürdürülmekte ve bu nedenle bir çok fidan dikilmiş bulunmaktadır. 2000 yılı nüfus sayımına göre; merkez ilçe nüfusu 17.504, toplam nüfusu 38.000'dir.
Ekonomik Durum :Sarayköy ve çevresinde en gelişmiş sanayi dalı dokumacılıktır. Eskiden beri Babadağ ve köylerinde yürütülen dokumacılık son yıllarda Sarayköy'ün çevre köylerine de girmiştir. Buralarda çoğunlukla tüccar için fason dokunan ham bezler daha sonra işlenerek ve desen baskıları yapılarak çarşaf ve nevresim halinde piyasaya sunulmaktadır. Köprübaşı köyündeki iki tekstil fabrikası bu yöntemle ürettiği tekstil mamullerini yurt dışına ihraç etmektedir. Sarayköy'de bulunan meşrubat fabrikasında gazoz ve kola gibi içecekler üretilmektedir. Kızıldere jeotermal santraline ek olarak yapılan bir tesiste santralden dışarıya atılan atık sudan kurubuz ve sıvı karbondioksit üretilmektedir. Tesisin işletme kapasitesi yurdumuzun bu ihtiyacını karşılayabilecek düzeydedir. Üretilen bu ürünler yurdumuzda meşrubat sanayiinde, gıdaları dondurma ve şoklama işlemlerinde ayrıca endüstride de kullanılmaya başlanmıştır. İlçede 1940 yılında, 17 ortak tarafından kurulmuş olan (halen 1687 ortağı vardır) 3500 ton kapasiteli kapalı depolama alanı, 34 adet çırçır makinesinden oluşan bir çırçır fabrikası bulunmaktadır. Büyük Menderes akarsuyunun suladığı Sarayköy ovası sulu tarımın yapıldığı verimli bir arazidir. Kanal ve kanaletler sistemi ile ekili alanların büyük bir bölümü sulanmaktadır. 105.000 dekarlık pamuk ekili alanı toplam arazinin %68'ini oluşturmakta, ardından sebze ile erik, kayısı şeftali üretimi gelmektedir. Bunların dışında çok olmamakla birlikte zeytin üretimi de yapılmaktadır. İlçe yer altı zenginlikleri yönünden zengindir. Yeşilyurt köyü çevresinde alçıtaşı ocakları bulunmaktadır. Sazak dağında ve Kabaağaç alanında kalorisi çok yüksek fakat damar olarak az olan Linyit kömür ocakları bulunur Yakın çevrede Kızıldere, Tekke, Yenice ılıcaları olmak üzere bu şifalı sular Büyük Menderes akarsuyu çevresinde bulunmaktadırlar. İlçe sınırları içinde ayrıca İn hamamı ılıcaları da vardır. Kızıldere Jeotermal Santralı: Denizli Sarayköy ilçesi Karataş köyü sınırları içerisindedir
SARAYKÖY’DE ESKİ ESERLER (BUNLARI BİLİYORMUYDUNUZ?)
19 Temmuz 1402 tarihinde Ankara kalesini kuşatarak 20 gün içinde meydan savaşını kazanan Timurlenk Yıldırım Beyaziıt’ı esir aldıktan sonra ordularını batıya saldırıya gönderdi. Kendiside Ankara’dan Kütahya’ya giderek burada zaferin verdiği sevinç ile gece gündüz içip eğlendi. Bir ay kadar kaldığı Kütahya’ dan Altıntaş’a geldi. Buradada içip eğlenirken Yıldırım heyetinide çağırıyordu. Birkaç gün sonra Denizli’ye geldi. Ordusunu ayrı ayrı kışlalara gönderdi. Bilahare Timurlenk karargahını Denizliden kaldırdı ve Sarayköy içinden eski Aydın yolunu takiben Nazilli ve Aydın bölgelerine giderken Büyük Menderes üzerindeki TİMURTAŞ köprüsünden geçti. Bu köprü, Sarayköy’e bağlı Tekke köyü damları yakınında ve bu köy ılıcalarının batı kuzeyinde ve bir kilometre kadar mesafeden geçen Büyük Menderes üzerinde inşa edilmiştir. TİMURTAŞ(DEMİRTAŞ) adı ile yadedilegelmekte olan ve Büyük Menderes ırmağı üzerinde bulunan bu köprünün kemerleri, müteaddit defalar meydana gelen yer sarsıntılarından yıkılmıştır. Köprünün kuzey yönündeki ayakları yarım metre kadar açıktır. Bu açıklıktan kükürtlü kaynar su fışkırmaktadır. 50 metre uzunluğunda ve 19 metre genişliğinde inşa edilmiş bulunan köprü büyük ve sağlam yapılıdır. Ayaklarında kullanılan büyük kesme taşlar arasında eski kalıntılardan birikme parçalarda vardır.Gerek yapımı, gerek yer bilimi bakımından incelenmeye değer bir Türk eseridir. Yer sarsıntılarından yıkılan bu büyük eser, Yıldırım Beyazıt’ ın kumandanlarından TİMURTAŞ paşanın yaptırdığı söylentiler arasındadır. Bu eser üzerine, Tekke Ilıcalarına gelecek misafirlerin gelip geçmesine teminen, ağaçlar konulmuş ve yaz mevsimlerinde araba ile köprü üzerinden geçilmekte ve ılıcanın işlediği müddetçede Devlet Demir Yollarına yolcu trenleri bu köprünün başında durmakta ve Ilıcaya gelen ve giden müşterileri getirip götürmektedir. Bu köprüde ayrıca bir çıkıntı verilmesi suretiyle, köprünün gelip geçenleri kontrol altına bulundurmak amacı ile ilk inşaatında yapılmış ve üzerinde mazgal delikleri bulunan, şimdi yıkık olan ayrıca birde karakol vardır.Bizans İmparatoru, Manuel Komnenos 1144 de Menderes boylarından gelirken, Tropolis (Bu köy Yenice yakınında ve Menderes ırmağı kıyısında olup, Buldan kazasına bağlı Direbol ve şimdiki ismi ile Narlıdere köyüdür.) şehrine geçmek için Tosunlar köyü ile Ahmetli köyü arasında ve Menderes üzerine bir köprü kurdurarak, buradan geçmiştir.Bu köprüye halen Akköprü adı verilmektedir. Ahmetli – Tosunlar arasında ve sağsu menderesi üzerinde bulunan bu köprüde, büyük kesme taşlarla yapılmış sağlam eski eserlerdendir. Gerek yapısı ve gerekse bilimi bakımından incelemeye değer bir eserdir. Mezkür köprü İstiklal savaşına kadar muhafaza olunmuş ve bu savaşlarda Büyük Menderesin öte yakasında bulunan Karataş, Köprübaşı, Tosunlar mıntıkalarında bulunan Yunanlılar Türk askerlerinin geçmesine mani olunması maksadıyla, köprünün bir gözü berhava edilmiştir. Kemer halinde inşa olunmuş bulunan köprünün halen bir gözü durmaktadır. Köylüler tarafından yıkılan diğer gözü ağaçlarla kapatılarak geçit temin olunmuş ve köylülerde bu köprüden gelip geçmektedirler. Yine eski eserler arasında; Acıçayda bulunan köprü vardır. Bu köprü ise kasaba pazarının, kasabaya 5 kilometre mesafede bulunan güneybatı cihetine düşen Acısu köyünün kenarında ve Hasköy kabristanlığının kenarındaki tepecikte kurulmuş KAZIKLI PAZARI adı verilen yerin Pazar olması ile ve doğudan batıya giden eski Aydın yolu adı verilen kervan yolundan da gidilip gelinmesini teminen çok evvelden taştan ve üç gözlü köprü yapılmış ve bilahare yıkılmıştır. Zaman zaman tamir ettirilmiş ve geçiş temin edilmiş isede şimdi yine yıkık bir vaziyettedir. Kazaya bağlı Hisar köyünde (Bu köy kazadan çok önce kurulmıuştur.) eski Bizanslar devrinden kalma binalara ait bazı büyük kesme ve mermer taşlar varsada burada olumlu bir inceleme ve kazı yapılmamıştır.Hisar köyünde Bizans ve öncesi devre ait sanduka parçaları ve duvarlardaki kral ailelerini gösterir işlemeli taşlardan bazıları bulunmuş ve Denizli Müzesine kaldırılmıştır. O devre ait Duacılı ile Kelleci arasındaki ve Çeştepe mevkiinin cenup batısındaki tepeler üzerinde kurulmuş Tolas şehrinin bulunduğu ve bu şehrin içme suyu ihtiyacını Kelleci köyü sınırlarından ve oyulmuş taş borularla getirilerek
KAYNAK: Sarayköy Belediyesi Emekli Başkatiplerinden Yakup Helvacıların notlarından ve hatıratından yararlanılmıştır
*************************************************************************************
Merkezi nüfusu 2007:18.400'dür. Sarayköy ilçesinin kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemesine rağmen, XlV.yüzyılın sonlarına doğru Türkmen aşiret Reisi Sarıbey tarafından kurulduğu tahmin edilmektedir. Sarıbey’in kendi adı ile kurduğu köyün adı, daha sonraları çeşitli değişikliklere uğrayarak günümüzde Sarayköy’e dönüşmüştür. 1763 yılına kadar köy olan Sarayköy, bu tarihte Aydın iline bağlı bucak olmuştur. 1867 yılında Denizli livasının kazaya çevrilmesi üzerine, Denizli’ye bağlı bir nahiye olarak statüsünü korumuş, 26 Şubat 1882 yılında Denizli’nin sancak olması üzerine bu tarihten itibaren Denizli Sancağı’na bağlı bir kaza olmuştur.
15 Mayıs 1919’da Yunanlılar ’ın İzmir’i işgal ederek Aydın, Nazilli ve Sarayköy’e doğru ilerlemeleri karşısında Sarayköy Heyet-i Milliyesi zaman kaybetmeden harekete geçti. Müftü Ahmet Şükrü Yavuzyılmaz, Sarayköy ve civarında eli silah tutabilen herkesi topladı. Bu girişim sayesinde toplanan gönüllü kuvvet Menderes köprüsünü ve havalisini koruyarak, düşmanın ilerlemesini ve Denizli’ye girmesini engellemiştir. Bu günün anısı ve Sarayköylü vatanseverlerin gösterdiği kahramanlık nedeniyle bir efe heykeli yaptırılmış, bu heykel Sarayköy’ün sembolü olmuştur. Her yıl 24 Mayıs gününde bu anlamlı ve coşkulu olay tüm ilçede “Sarayköy’ün Milli Mücadeleye Katılım Günü” olarak şenliklerle kutlanmaktadır.
Coğrafi Yapı ve Nüfus
Denizli merkeze 20 km. mesafedeki Sarayköy’ün kuzeyinde Buldan, doğusunda Denizli, güneyinde Babadağ, batısında Buharkent, Kuyucak ilçeleri ile çevrilidir. Aydın dağları ile Menteşe dağları arasında akan Büyük Menderes akarsuyu nedeniyle, aynı adı alan ovada yerleşilmiş, ancak bazı köyler çevredeki dağ eteklerinde sıralanmışlardır. Yüzölçümü 470 km2’dir. İlçenin kuzeyinden Büyük Menderes akarsuyu geçmektedir. Ayrıca yazın suyunu kaybeden küçük çaylarda bulunmaktadır.
Akdeniz ikliminin özelliklerinin görüldüğü ilçede, yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise çok soğuk olmamakla beraber yağışlı geçmektedir. Sarayköy’ün Sazak dağı ise genelde çıplak, ancak dağın ve çevresinin ağaçlandırılması için Denizli Orman Bölge Müdürlüğü’nce yoğun çalışmalar sürdürülmekte ve bu nedenle birçok fidan dikilmiş bulunmaktadır.
2000 yılı nüfus sayımına göre; merkez ilçe nüfusu 18.600, toplam nüfusu 38.000’dir.
Ekonomik Durum
Sarayköy ve çevresinde en gelişmiş sanayi dalı dokumacılıktır. Eskiden beri Babadağ ve köylerinde yürütülen dokumacılık son yıllarda Sarayköy’ün çevre köylerine de girmiştir. Buralarda çoğunlukla tüccar için fason dokunan ham bezler daha sonra işlenerek ve desen baskıları yapılarak çarşaf ve nevresim halinde piyasaya sunulmaktadır. Köprübaşı köyündeki iki tekstil fabrikası bu yöntemle ürettiği tekstil mamullerini yurt dışına ihraç etmektedir. Sarayköy’de bulunan meşrubat fabrikasında gazoz ve kola gibi içecekler üretilmektedir. Ayrıca sarayköy izmir yolu üzerinde sarayköye 3 km uzaklıkta menderes tekstil sarayköy nufüsuyla birlikte, Manisa, Aydın ve ilçeleri olmak üzere bir çok aileye iş imkânı sunmuş 8 bine yakın çalışanı ile büyük istihdamı başta sarayköy halkı olmak üzere çevre illere bu imkânı sunmuştur. Sarayköyde bahçe kültürüde oldukça yaygındır şeftali, erik, kayısı, başta olmak üzere çok sayıda meyve yetiştiriciliği yapılmaktadır. ayrıca Sarayköy iklimi elverişli olması nedeniyle kendi kendine yetebilen bir ilçemiz olduğu kadar çevre ilçelere , illere ve dış ülkelere de ihraç etmektedir. Çiftçiliğin geçim kaynağı olduğu sarayköyde pamuk üretimi ve bağcılık verimli ovasında yetiştirilmektedir. ilçenin hasköy köyünde 1 adet tavuk çiftliği bulunmakla beraber tekke hamamları civarında seracılık oldukça yaygındır. Sarayköyün Denizliye uzaklığı 22 km olması ulaşımı kolaylaştırmış, sanayi ürünlerinin maliyetini düşürmüş, piyasaya sunulmasını kolaylaştışmıştır. Denizli Sarayköy güzergahı üzerinde 300’ e yakın sanayi tesisi bulunmaktadır.Türkiyede sanayi açısından ilk sıralarda yer alan ilimiz ülkeye bu sayede büyük miktarda döviz girdisi sağlamaktadır.
Kızıldere jeotermal santralinden dışarıya atılan atık sıcak su kullanılarak, merkezi ısıtma yöntemi ile Sarayköy ilçe merkezinde yaklaşık 5000 konut ısıtılmaktadır.
Kızıldere jeotermal santraline ek olarak yapılan bir tesiste santralden dışarıya atılan atık sudan kurubuz ve sıvı karbondioksit üretilmektedir. Tesisin işletme kapasitesi yurdumuzun bu ihtiyacını karşılayabilecek düzeydedir. Üretilen bu ürünler yurdumuzda meşrubat sanayiinde, gıdaları dondurma ve şoklama işlemlerinde ayrıca endüstride de kullanılmaya başlanmıştır.
İlçede 1940 yılında, 17 ortak tarafından kurulmuş olan (halen 1687 ortağı vardır) 3500 ton kapasiteli kapalı depolama alanı, 34 adet çırçır makinesinden oluşan bir çırçır fabrikası bulunmaktadır.
Büyük Menderes akarsuyunun suladığı Sarayköy ovası sulu tarımın yapıldığı verimli bir arazidir. Kanal ve kanaletler sistemi ile ekili alanların büyük bir bölümü sulanmaktadır. 105.000 dekarlık pamuk ekili alanı toplam arazinin %68’ini oluşturmakta, ardından sebze ile erik, kayısı şeftali üretimi gelmektedir. Bunların dışında çok olmamakla birlikte zeytin üretimi de yapılmaktadır.
İlçe yer altı kaynakları yönünden zengindir. Yeşilyurt köyü çevresinde alçıtaşı ocakları bulunmaktadır. Sazak dağında ve Kabaağaç alanında kalorisi çok yüksek fakat damar olarak az olan Linyit kömür ocakları bulunur
Yakın çevrede, Kızıldere, Tekke, Yenice ılıcaları olmak üzere bu şifalı sular Büyük Menderes akarsuyu çevresinde bulunmaktadırlar. İlçe sınırları içinde ayrıca in hamamı ılıcaları da vardır.
Kızıldere Jeotermal Santrali: Denizli Sarayköy ilçesi Karataş köyü sınırları içerisindedir.
*****************************************************************************************
İletişim: Sarayköy Özlemi
[email protected]
SARAYKÖY'E İLİŞKİN YARARLI BAĞLANTILAR:
http://www.saraykoy.gov.tr/
http://www.saraykoy.bel.tr/
https://www.facebook.com/groups/54890190856/
https://www.facebook.com/groups/178947235484446/
Tarihçe : Sarayköy ilçesinin kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemesine rağmen, XlV.yüzyılın sonlarına doğru Türkmen aşiret Reisi Sarıbey tarafından kurulduğu tahmin edilmektedir. Sarıbey'in kendi adı ile kurduğu köyün adı, daha sonraları çeşitli değişikliklere uğrayarak günümüzde Sarayköy'e dönüşmüştür. 1763 yılına kadar köy olan Sarayköy, bu tarihte Aydın iline bağlı bucak olmuştur. 1867 yılında Denizli livasının kazaya çevrilmesi üzerine, Denizli'ye bağlı bir nahiye olarak statüsünü korumuş, 26 Şubat 1882 yılında Denizli'nin sancak olması üzerine bu tarihten itibaren Denizli Sancağı'na bağlı bir kaza olmuştur.
15.05.1919'da Yunanlılar'ın İzmir'i işgal ederek Aydın, Nazilli ve Sarayköy'e doğru ilerlemeleri karşısında Sarayköy Heyet-i Milliyesi zaman kaybetmeden harekete geçti. Müftü Ahmet Şükrü Efendi, Sarayköy ve civarında eli silah tutabilen herkesi topladı. Bu girişim sayesinde toplanan gönüllü kuvvet Menderes köprüsünü ve havalisini koruyarak, düşmanın ilerlemesini ve Denizli'ye girmesini engellemiştir. Bu günün anısı ve Sarayköylü vatanseverlerin gösterdiği kahramanlık nedeniyle bir efe heykeli yaptırılmış, bu heykel Sarayköy'ün sembolü olmuştur. Her yıl 24 Mayıs gününde bu anlamlı ve coşkulu olay tüm ilçede “Sarayköy'ün Milli Mücadeleye Katılım Günü” olarak şenliklerle kutlanmaktadır.
Coğrafi Yapı ve Nüfus :Denizli merkeze 20 km. mesafedeki Sarayköy'ün kuzeyinde Buldan, doğusunda Denizli, güneyinde Babadağ, batısında Buharkent, Kuyucak ilçeleri ile çevrilidir. Aydın dağları ile Menteşe dağları arasında akan Büyük Menderes akarsuyu nedeniyle, aynı adı alan ovada yerleşilmiş, ancak bazı köyler çevredeki dağ eteklerinde sıralanmışlardır. Yüzölçümü 470 km 2 'dir. İlçenin kuzeyinden Büyük Menderes akarsuyu geçmektedir. Ayrıca yazın suyunu kaybeden küçük çaylarda bulunmaktadır. Akdeniz ikliminin özelliklerinin görüldüğü ilçede, yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise çok soğuk olmamakla beraber yağışlı geçmektedir. Sarayköy'ün Sazak dağı ise genelde çıplak, ancak dağın ve çevresinin ağaçlandırılması için Denizli Orman Bölge Müdürlüğü'nce yoğun çalışmalar sürdürülmekte ve bu nedenle bir çok fidan dikilmiş bulunmaktadır. 2000 yılı nüfus sayımına göre; merkez ilçe nüfusu 17.504, toplam nüfusu 38.000'dir.
Ekonomik Durum :Sarayköy ve çevresinde en gelişmiş sanayi dalı dokumacılıktır. Eskiden beri Babadağ ve köylerinde yürütülen dokumacılık son yıllarda Sarayköy'ün çevre köylerine de girmiştir. Buralarda çoğunlukla tüccar için fason dokunan ham bezler daha sonra işlenerek ve desen baskıları yapılarak çarşaf ve nevresim halinde piyasaya sunulmaktadır. Köprübaşı köyündeki iki tekstil fabrikası bu yöntemle ürettiği tekstil mamullerini yurt dışına ihraç etmektedir. Sarayköy'de bulunan meşrubat fabrikasında gazoz ve kola gibi içecekler üretilmektedir. Kızıldere jeotermal santraline ek olarak yapılan bir tesiste santralden dışarıya atılan atık sudan kurubuz ve sıvı karbondioksit üretilmektedir. Tesisin işletme kapasitesi yurdumuzun bu ihtiyacını karşılayabilecek düzeydedir. Üretilen bu ürünler yurdumuzda meşrubat sanayiinde, gıdaları dondurma ve şoklama işlemlerinde ayrıca endüstride de kullanılmaya başlanmıştır. İlçede 1940 yılında, 17 ortak tarafından kurulmuş olan (halen 1687 ortağı vardır) 3500 ton kapasiteli kapalı depolama alanı, 34 adet çırçır makinesinden oluşan bir çırçır fabrikası bulunmaktadır. Büyük Menderes akarsuyunun suladığı Sarayköy ovası sulu tarımın yapıldığı verimli bir arazidir. Kanal ve kanaletler sistemi ile ekili alanların büyük bir bölümü sulanmaktadır. 105.000 dekarlık pamuk ekili alanı toplam arazinin %68'ini oluşturmakta, ardından sebze ile erik, kayısı şeftali üretimi gelmektedir. Bunların dışında çok olmamakla birlikte zeytin üretimi de yapılmaktadır. İlçe yer altı zenginlikleri yönünden zengindir. Yeşilyurt köyü çevresinde alçıtaşı ocakları bulunmaktadır. Sazak dağında ve Kabaağaç alanında kalorisi çok yüksek fakat damar olarak az olan Linyit kömür ocakları bulunur Yakın çevrede Kızıldere, Tekke, Yenice ılıcaları olmak üzere bu şifalı sular Büyük Menderes akarsuyu çevresinde bulunmaktadırlar. İlçe sınırları içinde ayrıca İn hamamı ılıcaları da vardır. Kızıldere Jeotermal Santralı: Denizli Sarayköy ilçesi Karataş köyü sınırları içerisindedir
SARAYKÖY’DE ESKİ ESERLER (BUNLARI BİLİYORMUYDUNUZ?)
19 Temmuz 1402 tarihinde Ankara kalesini kuşatarak 20 gün içinde meydan savaşını kazanan Timurlenk Yıldırım Beyaziıt’ı esir aldıktan sonra ordularını batıya saldırıya gönderdi. Kendiside Ankara’dan Kütahya’ya giderek burada zaferin verdiği sevinç ile gece gündüz içip eğlendi. Bir ay kadar kaldığı Kütahya’ dan Altıntaş’a geldi. Buradada içip eğlenirken Yıldırım heyetinide çağırıyordu. Birkaç gün sonra Denizli’ye geldi. Ordusunu ayrı ayrı kışlalara gönderdi. Bilahare Timurlenk karargahını Denizliden kaldırdı ve Sarayköy içinden eski Aydın yolunu takiben Nazilli ve Aydın bölgelerine giderken Büyük Menderes üzerindeki TİMURTAŞ köprüsünden geçti. Bu köprü, Sarayköy’e bağlı Tekke köyü damları yakınında ve bu köy ılıcalarının batı kuzeyinde ve bir kilometre kadar mesafeden geçen Büyük Menderes üzerinde inşa edilmiştir. TİMURTAŞ(DEMİRTAŞ) adı ile yadedilegelmekte olan ve Büyük Menderes ırmağı üzerinde bulunan bu köprünün kemerleri, müteaddit defalar meydana gelen yer sarsıntılarından yıkılmıştır. Köprünün kuzey yönündeki ayakları yarım metre kadar açıktır. Bu açıklıktan kükürtlü kaynar su fışkırmaktadır. 50 metre uzunluğunda ve 19 metre genişliğinde inşa edilmiş bulunan köprü büyük ve sağlam yapılıdır. Ayaklarında kullanılan büyük kesme taşlar arasında eski kalıntılardan birikme parçalarda vardır.Gerek yapımı, gerek yer bilimi bakımından incelenmeye değer bir Türk eseridir. Yer sarsıntılarından yıkılan bu büyük eser, Yıldırım Beyazıt’ ın kumandanlarından TİMURTAŞ paşanın yaptırdığı söylentiler arasındadır. Bu eser üzerine, Tekke Ilıcalarına gelecek misafirlerin gelip geçmesine teminen, ağaçlar konulmuş ve yaz mevsimlerinde araba ile köprü üzerinden geçilmekte ve ılıcanın işlediği müddetçede Devlet Demir Yollarına yolcu trenleri bu köprünün başında durmakta ve Ilıcaya gelen ve giden müşterileri getirip götürmektedir. Bu köprüde ayrıca bir çıkıntı verilmesi suretiyle, köprünün gelip geçenleri kontrol altına bulundurmak amacı ile ilk inşaatında yapılmış ve üzerinde mazgal delikleri bulunan, şimdi yıkık olan ayrıca birde karakol vardır.Bizans İmparatoru, Manuel Komnenos 1144 de Menderes boylarından gelirken, Tropolis (Bu köy Yenice yakınında ve Menderes ırmağı kıyısında olup, Buldan kazasına bağlı Direbol ve şimdiki ismi ile Narlıdere köyüdür.) şehrine geçmek için Tosunlar köyü ile Ahmetli köyü arasında ve Menderes üzerine bir köprü kurdurarak, buradan geçmiştir.Bu köprüye halen Akköprü adı verilmektedir. Ahmetli – Tosunlar arasında ve sağsu menderesi üzerinde bulunan bu köprüde, büyük kesme taşlarla yapılmış sağlam eski eserlerdendir. Gerek yapısı ve gerekse bilimi bakımından incelemeye değer bir eserdir. Mezkür köprü İstiklal savaşına kadar muhafaza olunmuş ve bu savaşlarda Büyük Menderesin öte yakasında bulunan Karataş, Köprübaşı, Tosunlar mıntıkalarında bulunan Yunanlılar Türk askerlerinin geçmesine mani olunması maksadıyla, köprünün bir gözü berhava edilmiştir. Kemer halinde inşa olunmuş bulunan köprünün halen bir gözü durmaktadır. Köylüler tarafından yıkılan diğer gözü ağaçlarla kapatılarak geçit temin olunmuş ve köylülerde bu köprüden gelip geçmektedirler. Yine eski eserler arasında; Acıçayda bulunan köprü vardır. Bu köprü ise kasaba pazarının, kasabaya 5 kilometre mesafede bulunan güneybatı cihetine düşen Acısu köyünün kenarında ve Hasköy kabristanlığının kenarındaki tepecikte kurulmuş KAZIKLI PAZARI adı verilen yerin Pazar olması ile ve doğudan batıya giden eski Aydın yolu adı verilen kervan yolundan da gidilip gelinmesini teminen çok evvelden taştan ve üç gözlü köprü yapılmış ve bilahare yıkılmıştır. Zaman zaman tamir ettirilmiş ve geçiş temin edilmiş isede şimdi yine yıkık bir vaziyettedir. Kazaya bağlı Hisar köyünde (Bu köy kazadan çok önce kurulmıuştur.) eski Bizanslar devrinden kalma binalara ait bazı büyük kesme ve mermer taşlar varsada burada olumlu bir inceleme ve kazı yapılmamıştır.Hisar köyünde Bizans ve öncesi devre ait sanduka parçaları ve duvarlardaki kral ailelerini gösterir işlemeli taşlardan bazıları bulunmuş ve Denizli Müzesine kaldırılmıştır. O devre ait Duacılı ile Kelleci arasındaki ve Çeştepe mevkiinin cenup batısındaki tepeler üzerinde kurulmuş Tolas şehrinin bulunduğu ve bu şehrin içme suyu ihtiyacını Kelleci köyü sınırlarından ve oyulmuş taş borularla getirilerek
KAYNAK: Sarayköy Belediyesi Emekli Başkatiplerinden Yakup Helvacıların notlarından ve hatıratından yararlanılmıştır
*************************************************************************************
Merkezi nüfusu 2007:18.400'dür. Sarayköy ilçesinin kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemesine rağmen, XlV.yüzyılın sonlarına doğru Türkmen aşiret Reisi Sarıbey tarafından kurulduğu tahmin edilmektedir. Sarıbey’in kendi adı ile kurduğu köyün adı, daha sonraları çeşitli değişikliklere uğrayarak günümüzde Sarayköy’e dönüşmüştür. 1763 yılına kadar köy olan Sarayköy, bu tarihte Aydın iline bağlı bucak olmuştur. 1867 yılında Denizli livasının kazaya çevrilmesi üzerine, Denizli’ye bağlı bir nahiye olarak statüsünü korumuş, 26 Şubat 1882 yılında Denizli’nin sancak olması üzerine bu tarihten itibaren Denizli Sancağı’na bağlı bir kaza olmuştur.
15 Mayıs 1919’da Yunanlılar ’ın İzmir’i işgal ederek Aydın, Nazilli ve Sarayköy’e doğru ilerlemeleri karşısında Sarayköy Heyet-i Milliyesi zaman kaybetmeden harekete geçti. Müftü Ahmet Şükrü Yavuzyılmaz, Sarayköy ve civarında eli silah tutabilen herkesi topladı. Bu girişim sayesinde toplanan gönüllü kuvvet Menderes köprüsünü ve havalisini koruyarak, düşmanın ilerlemesini ve Denizli’ye girmesini engellemiştir. Bu günün anısı ve Sarayköylü vatanseverlerin gösterdiği kahramanlık nedeniyle bir efe heykeli yaptırılmış, bu heykel Sarayköy’ün sembolü olmuştur. Her yıl 24 Mayıs gününde bu anlamlı ve coşkulu olay tüm ilçede “Sarayköy’ün Milli Mücadeleye Katılım Günü” olarak şenliklerle kutlanmaktadır.
Coğrafi Yapı ve Nüfus
Denizli merkeze 20 km. mesafedeki Sarayköy’ün kuzeyinde Buldan, doğusunda Denizli, güneyinde Babadağ, batısında Buharkent, Kuyucak ilçeleri ile çevrilidir. Aydın dağları ile Menteşe dağları arasında akan Büyük Menderes akarsuyu nedeniyle, aynı adı alan ovada yerleşilmiş, ancak bazı köyler çevredeki dağ eteklerinde sıralanmışlardır. Yüzölçümü 470 km2’dir. İlçenin kuzeyinden Büyük Menderes akarsuyu geçmektedir. Ayrıca yazın suyunu kaybeden küçük çaylarda bulunmaktadır.
Akdeniz ikliminin özelliklerinin görüldüğü ilçede, yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise çok soğuk olmamakla beraber yağışlı geçmektedir. Sarayköy’ün Sazak dağı ise genelde çıplak, ancak dağın ve çevresinin ağaçlandırılması için Denizli Orman Bölge Müdürlüğü’nce yoğun çalışmalar sürdürülmekte ve bu nedenle birçok fidan dikilmiş bulunmaktadır.
2000 yılı nüfus sayımına göre; merkez ilçe nüfusu 18.600, toplam nüfusu 38.000’dir.
Ekonomik Durum
Sarayköy ve çevresinde en gelişmiş sanayi dalı dokumacılıktır. Eskiden beri Babadağ ve köylerinde yürütülen dokumacılık son yıllarda Sarayköy’ün çevre köylerine de girmiştir. Buralarda çoğunlukla tüccar için fason dokunan ham bezler daha sonra işlenerek ve desen baskıları yapılarak çarşaf ve nevresim halinde piyasaya sunulmaktadır. Köprübaşı köyündeki iki tekstil fabrikası bu yöntemle ürettiği tekstil mamullerini yurt dışına ihraç etmektedir. Sarayköy’de bulunan meşrubat fabrikasında gazoz ve kola gibi içecekler üretilmektedir. Ayrıca sarayköy izmir yolu üzerinde sarayköye 3 km uzaklıkta menderes tekstil sarayköy nufüsuyla birlikte, Manisa, Aydın ve ilçeleri olmak üzere bir çok aileye iş imkânı sunmuş 8 bine yakın çalışanı ile büyük istihdamı başta sarayköy halkı olmak üzere çevre illere bu imkânı sunmuştur. Sarayköyde bahçe kültürüde oldukça yaygındır şeftali, erik, kayısı, başta olmak üzere çok sayıda meyve yetiştiriciliği yapılmaktadır. ayrıca Sarayköy iklimi elverişli olması nedeniyle kendi kendine yetebilen bir ilçemiz olduğu kadar çevre ilçelere , illere ve dış ülkelere de ihraç etmektedir. Çiftçiliğin geçim kaynağı olduğu sarayköyde pamuk üretimi ve bağcılık verimli ovasında yetiştirilmektedir. ilçenin hasköy köyünde 1 adet tavuk çiftliği bulunmakla beraber tekke hamamları civarında seracılık oldukça yaygındır. Sarayköyün Denizliye uzaklığı 22 km olması ulaşımı kolaylaştırmış, sanayi ürünlerinin maliyetini düşürmüş, piyasaya sunulmasını kolaylaştışmıştır. Denizli Sarayköy güzergahı üzerinde 300’ e yakın sanayi tesisi bulunmaktadır.Türkiyede sanayi açısından ilk sıralarda yer alan ilimiz ülkeye bu sayede büyük miktarda döviz girdisi sağlamaktadır.
Kızıldere jeotermal santralinden dışarıya atılan atık sıcak su kullanılarak, merkezi ısıtma yöntemi ile Sarayköy ilçe merkezinde yaklaşık 5000 konut ısıtılmaktadır.
Kızıldere jeotermal santraline ek olarak yapılan bir tesiste santralden dışarıya atılan atık sudan kurubuz ve sıvı karbondioksit üretilmektedir. Tesisin işletme kapasitesi yurdumuzun bu ihtiyacını karşılayabilecek düzeydedir. Üretilen bu ürünler yurdumuzda meşrubat sanayiinde, gıdaları dondurma ve şoklama işlemlerinde ayrıca endüstride de kullanılmaya başlanmıştır.
İlçede 1940 yılında, 17 ortak tarafından kurulmuş olan (halen 1687 ortağı vardır) 3500 ton kapasiteli kapalı depolama alanı, 34 adet çırçır makinesinden oluşan bir çırçır fabrikası bulunmaktadır.
Büyük Menderes akarsuyunun suladığı Sarayköy ovası sulu tarımın yapıldığı verimli bir arazidir. Kanal ve kanaletler sistemi ile ekili alanların büyük bir bölümü sulanmaktadır. 105.000 dekarlık pamuk ekili alanı toplam arazinin %68’ini oluşturmakta, ardından sebze ile erik, kayısı şeftali üretimi gelmektedir. Bunların dışında çok olmamakla birlikte zeytin üretimi de yapılmaktadır.
İlçe yer altı kaynakları yönünden zengindir. Yeşilyurt köyü çevresinde alçıtaşı ocakları bulunmaktadır. Sazak dağında ve Kabaağaç alanında kalorisi çok yüksek fakat damar olarak az olan Linyit kömür ocakları bulunur
Yakın çevrede, Kızıldere, Tekke, Yenice ılıcaları olmak üzere bu şifalı sular Büyük Menderes akarsuyu çevresinde bulunmaktadırlar. İlçe sınırları içinde ayrıca in hamamı ılıcaları da vardır.
Kızıldere Jeotermal Santrali: Denizli Sarayköy ilçesi Karataş köyü sınırları içerisindedir.
*****************************************************************************************
İletişim: Sarayköy Özlemi
[email protected]
SARAYKÖY'E İLİŞKİN YARARLI BAĞLANTILAR:
http://www.saraykoy.gov.tr/
http://www.saraykoy.bel.tr/
https://www.facebook.com/groups/54890190856/
https://www.facebook.com/groups/178947235484446/